قدس؛ لبنان مانند برخی دیگر از کشورهای عربی همچون عراق، به دلیل ساختار سیاسی ضعیف و فرقه‌ای، همواره در مدیریت امور سیاسی با چالش‌های مختلفی مواجه بوده و بن بست سیاسی در لبنان یک سریال تکراری است؛ مانند اتفاقی که بارها در مسئله تشکیل دولت رخ داده و در میان وضعیت اقتصادی آشفته‌ای که این کشور دارد، پیامدهای زیادی به آن تحمیل کرده است.
سابقه طولانی خلأ ریاست‌جمهوری در لبنان
بیش از دو سال از پایان دوره ریاست جمهوری «میشل عون» رئیس جمهور سابق این کشور می‌گذرد و هنوز لبنانی‌ها نتوانسته‌اند رئیس جمهور جدید انتخاب کنند. به همین علت لبنان با یک دولت موقت اداره می‌شود و دولت رسمی ندارد. از زمان اجرای توافق طایف در لبنان در سال ۱۹۸۹ سابقه نداشته که انتخاب رئیس جمهور در این کشور در موعد مقرر انجام شود و آخرین دوره خلأ ریاست جمهوری در لبنان به سال ۲۰۱۴ برمی‌گردد.
از ۲۵ مه ۲۰۱۴ که دوره ریاست جمهوری «میشل سلیمان» به عنوان دوازدهمین رئیس جمهور این کشور به پایان رسید، تا بیش از دو سال و نیم دیگر، لبنانی‌ها رئیس جمهور نداشتند و از ۳۱ اکتبر ۲۰۱۶ میشل عون وارد کاخ بعبدا (کاخ ریاست جمهوری لبنان) شده و تا ۳۱ اکتبر ۲۰۲۲ در این منصب بود.
تجربه نشان داده که مداخلات خارجی و به ویژه محور آمریکایی- غربی- سعودی همواره اصلی‌ترین عامل در بن‌بست سیاسی لبنان بوده و هر یک از این طرف‌ها در راستای منافع شخصی خود در داخل لبنان، از گزینه‌های خاصی حمایت می‌کنند. موضع سیاستمداران لبنانی هم بر همین مبنا بوده و آنها همواره به دنبال حامی خارجی می‌گردند.
خلاء سیاسی لبنان در میان جنگ ویرانگر
طوفان الاقصی در فلسطین در حالی آغاز شد که بعد از پایان دوره ریاست جمهوری میشل‌عون، لبنانی‌ها نتوانسته بودند جانشینی برای او پیدا کنند. حزب الله در اقدامی پیشگیرانه برای جلوگیری از تجاوزات رژیم صهیونیستی علیه لبنان و حمایت از مردم و مقاومت فلسطین در نوار غزه، در تاریخ ۸ اکتبر ۲۰۲۳ یعنی یک روز بعد از آغاز نبرد طوفان الاقصی به این نبرد پیوست و اتفاقاتی که بعد از آن رخ داد، موجب شد لبنان مستقیماً در میدان جنگ با رژیم صهیونیستی قرار بگیرد و به این ترتیب سایر پرونده‌های این کشور از جمله پرونده انتخاب رئیس جمهور تحت شعاع قرار گرفت.
جلسه سرنوشت ساز ۹ ژانویه در لبنان
اما امروز بعد از گذشت بیش از یک ماه از توافق آتش بس شکننده میان لبنان و رژیم صهیونیستی، «نبیه بری» رئیس پارلمان این کشور قصد دارد فردا پنجشنبه ۹ ژانویه ۲۰۲۵ جلسه‌ای برای انتخاب رئیس جمهور برگزار کند.
لبنانی‌ها برای انتخاب رئیس جمهور الگوی خاصی دارند که شبیه به هیچ کشور دیگری نیست. پارلمان لبنان ۱۲۸ نماینده دارد که در جلسه اول پارلمان باید حداقل دو سوم نمایندگان یعنی ۸۶ نفر از آنها حضور داشته باشند تا جلسه تشکیل شود. جلسه دوم هم به همین شکل است اما هر نامزدی که بتواند اکثریت نسبی یعنی ۶۵ رأی را کسب کند، رئیس جمهور می‌شود.
قبل از آغاز جنگ، پارلمان لبنان ۱۲ جلسه به این منظور برگزار کرده بود که همه آنها بی‌نتیجه ماند و تعداد نمایندگان به حد نصاب نرسید. در آخرین نشستی که پارلمان به این منظور برگزار کرد، «جهاد ازعور» نامزد پیشنهادی جریان آزاد ملی ۵۹ و «سلیمان فرنجیه» نامزد پیشنهادی حزب‌الله و جنبش امل ۵۱ رأی کسب کردند و هیچکدام رأی لازم را به دست نیاوردند.
در شرایطی که نبیه بری امیدوار به انتخاب رئیس جمهور لبنان بوده و مردم هم از این بن بست سیاسی و این روند فرسایشی خسته شده‌اند، سناریوهایی درباره پرونده انتخاب رئیس جمهور این کشور و گزینه‌های نامزدی آن مطرح شده است.
مهمترین چالش انتخاب رئیس جمهور در این مرحله، همان چالش تکراری یعنی اختلافات سیاسی حل نشده میان احزاب و فراکسیون‌های این کشور است. بر همین اساس، محافل لبنانی معتقدند که نباید خیلی به نتیجه جلسه فردا خوشبین بود.
نامزدهای احتمالی ریاست‌جمهوری لبنان چه کسانی هستند؟
در این راستا قصد داریم نامزدهای احتمالی ریاست جمهوری لبنان و گرایش‌های آنها را به ترتیب احتمال رسیدن به پست ریاست جمهوری بررسی کنیم.
جوزف عون؛ نامزد مورد حمایت آمریکا
جوزف عون، فرمانده ارتش لبنان از نامزدهای برجسته ریاست جمهوری این کشور به شمار می‌رود که نام او از ابتدا کنار سلیمان فرنجیه، مطرح بود. عون برخلاف سلیمان فرنجیه هرگز صراحتاً تمایل خود را برای نامزدی ریاست جمهوری اعلام نکرده است.
آنگونه که از مواضع سفیر آمریکا و دیپلمات‌های این کشور پیداست، آمریکایی‌ها از عون برای رسیدن به پست ریاست جمهوری لبنان حمایت می‌کنند.
در سطح داخلی هم حزب سوسیالیست ترقی خواه و فراکسیون «دیدار دموکراتیک» به رهبری تیمور جنبلاط از عون حمایت می‌کنند. جریان آزاد ملی به رهبری جبران باسیل، مخالف انتخاب جوزف عون است، اما حزب الله با وجود اینکه از او حمایت نمی‌کند، از زبان نمایندگان خود اعلام کرده که وتویی بر نامزدی فرمانده ارتش برای ریاست جمهوری ندارد.
ژنرال عون متولد سال ۱۹۶۴ در شهرک علین در شمال لبنان است. او در یک خانواده عادی لبنانی به دنیا آمد و بعد از گذراندن تحصیلات ابتدایی و متوسطه وارد دانشگاه نظامی این کشور شد. ژنرال عون دوره‌های تخصصی نظامی را در داخل و خارج لبنان گذرانده است، از جمله در آمریکا و فرانسه. جوزف عون در سال ۱۹۸۳ به ارتش لبنان پیوست و با مهارت‌های ویژه خود در یگان‌های مهم این ارتش مسئولیت‌هایی بر عهده گرفت و همواره فرماندهی واحدهای مختلف ارتش را بر عهده داشته است، تا اینکه در سال ۲۰۱۷ رسماً فرمانده ارتش شد.
با وجود اینکه عون تحت حمایت آمریکا قرار دارد و علت این امر وابستگی ارتش لبنان به آمریکاست، اما او همواره در مسائل مختلف به شکل بی‌طرف و حرفه‌ای عمل کرده و با وجود تحرکات متعددی که برخی طرف‌ها در داخل و خارج لبنان برای تحریک ارتش علیه مقاومت داشتند، اما ژنرال عون هرگز در راستای مخالفت با حزب‌الله گام برنداشته و مواضعی هم که در قبال مقاومت اتخاذ کرده حرفه‌ای و منطقی بوده است. حتی در جریان جنگ جدید با رژیم صهیونیستی هم، عون هیچ‌گونه اقدامی در خلاف مسیر مقاومت را نپذیرفت و بر هماهنگی با آن تاکید داشت.
به خاطر همین بی‌طرف بودن و شفافیت در اداره ارتش و همچنین تلاش برای حفظ وحدت لبنان، جوزف عون یکی از چهره‌های محبوب و برجسته و تقریباً بی‌حاشیه این کشور به شمار می‌رود و بسیاری شانس او را برای پیروزی در عرصه رقابت ریاست جمهوری بالا می‌دانند؛ به ویژه اینکه حزب الله تاکید کرده مخالفتی با ژنرال عون ندارد.
سلیمان فرنجیه، نامزد مورد حمایت حزب‌الله و جنبش امل
برجسته‌ترین نامزد ریاست جمهوری لبنان که در پایان دوره میشل عون همواره نام او مطرح بوده، سلیمان فرنجیه، رئیس جریان المرده است.
سلیمان فرنجیه از سیاستمداران مسیحی شناخته شده لبنان است که ریاست جریان المرده را بر عهده دارد. این جریان و اعضای آن به حمایت از مقاومت و وفاداری به آن معروفند. فرنجیه در دوره‌های مختلف به عنوان وزیر در دولت لبنان خدمت کرده است و چند دوره هم نماینده پارلمان بود.
فرنجیه نامزد مورد نظر حزب الله و جنبش امل به شمار می‌رود و این دو جنبش شیعه از همان ابتدا حمایت خود را از فرنجیه اعلام کردند. شهید سید حسن نصرالله نیز بارها در سخنرانی‌های خود درباره پرونده داخلی لبنان تاکید کرده بود که باید رئیس جمهوری انتخاب شود که قدرت اداره امور همزمان با توان مقابله با تهدیدات خارجی و دفاع از کشور در برابر طمع‌ورزی‌های صهیونیست‌ها را داشته باشد و از نظر حزب الله، سلیمان فرنجیه شایسته این منصب است.
خود فرنجیه هم بارها بر تمایل خود برای نامزدی ریاست جمهوری تاکید کرده است؛ اما از جمله دلایل مهمی که در جلسات گذشته مانع انتخاب سلیمان فرنجیه شد، می‌توان به سنگ اندازی‌های حزب نیروهای لبنانی به ریاست «سمیر جعجع» از مهره‌های اصلی آمریکا در لبنان که سابقه خدمت به صهیونیست‌ها را هم دارد اشاره کرد. همچنین ساز ناکوک جبران باسیل، رئیس بزرگترین جریان مسیحی لبنان یعنی جریان آزاد ملی و مخالفت‌های ادامه دار او با سلیمان فرنجیه، از جمله دیگر عوامل انتخاب نشدن او تا این مرحله بود.
جهاد ازعور؛ نامزد مورد حمایت جبران باسیل
جهاد ازعور، یکی دیگر از نامزدهای شناخته شده ریاست جمهوری لبنان است و اولین بار نام او توسط جریان آزاد ملی به ریاست جبران باسیل مطرح شد.
برخی معتقدند جبران باسیل به این دلیل نام جهاد ازعور را مطرح کرد تا سلیمان فرنجیه و جوزف عون در جلسات قبلی با چالش مواجه شوند. با این حال جهاد ازعور در آخرین جلسه پارلمان برای انتخاب رئیس جمهور ۵۹ رأی کسب کرد.
جهاد ازعور، وزیر سابق دارایی لبنان، مدیر بخش خاورمیانه در صندوق بین‌المللی پول به شمار می‌رود و تا حدودی می‌توان گفت که شخصیتی میانه دارد.
جریان آزاد ملی لبنان، بزرگترین حامی جهاد ازعور به شمار می‌رود و اخیراً «وئام وهاب» رئیس حزب توحید عربی نیز از او اعلام حمایت کرده است. گفته می‌شود که حزب الله هم با جهاد ازعور مخالفتی نخواهد داشت و اخیراً جبران باسیل دیدارهای محرمانه‌ای با مسئولان حزب‌الله در این زمینه داشته است.
سمیر جعجع؛ چهره بدنام لبنانی که برای کارشکنی به میدان آمده است
سمیرجعجع، شخصیت جنجالی لبنان و از سرکردگان جریان غرب گرای ۱۴ مارس است که در دوره‌های مختلف و با توجه به پیشینه‌ای که حزب او دارد، سیاست‌های خود را در داخل لبنان، بر مبنای جلب رضایت آمریکا و رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی پایه گذاری می‌کند و عامل بسیاری از آشوب‌های داخلی در این کشور بوده است.
سمیر جعجع که یک چهره منفور در لبنان شناخته می‌شود، در تلاش است تا با حمایت نمایندگان همسو با خود، جلسه نهم ژانویه که فردا پنجشنبه برگزار می‌شود را بی نتیجه بگذارد. با وجود اینکه برخی طرف‌های داخلی و خارجی از جعجع حمایت می‌کنند، اما خود او هم به خوبی می‌داند که شانسی برای پیروزی در این عرصه ندارد و بنابراین همه تلاش خود را به کار بسته تا بن‌بست سیاسی را در لبنان طولانی‌تر کند و دست کم جلوی پیروزی جوزف عون یا سلیمان فرنجیه را بگیرد.
حزب الله برخلاف موضع نرمی که در قبال جوزف عون دارد، در مقابل سمیر جعجع کاملاً سرسخت است و با توجه به سوابق این سیاستمدار بدنام لبنانی در همکاری با دشمن صهیونیستی، مقامات حزب الله از جمله وفیق صفا، مسئول هماهنگ کننده و ارتباطات حزب الله در سخنان اخیر خود تاکید کرد که وتوی حزب الله تنها بر سمیر جعجع است.
شانس ناچیز نامزدهای دیگر
«ابراهیم کنعان» رئیس کمیته مالی و بودجه پارلمان لبنان به شمار می‌رود که قبلاً وابسته به جریان آزاد ملی بود اما مدت‌هاست که از این جریان جدا شده و در لیست نمایندگان مستقل پارلمان قرار دارد. از ابراهیم کنعان به عنوان یک گزینه توافقی یاد می‌شود، اما از چهره‌های برجسته و مورد حمایت احزاب و جریان‌های سیاسی خاصی نیست.
«فرید الخازن» از نمایندگان نزدیک به جریان المرده و شخص سلیمان فرنجیه به شمار می‌رود و برخی معتقدند که می‌تواند جایگزینی احتمالی فرنجیه باشد.
این نماینده پارلمان لبنان روابط خوبی هم با جنبش‌های شیعه از جمله جنبش امل و شخص نبیه بری، رئیس پارلمان لبنان دارد، اما او هم مانند ابراهیم کنعان مورد حمایت جریان‌های خاصی نیست و به نظر نمی‌رسد که شانسی برای پیروزی داشته باشد.
«جورج خوری» سفیر سابق و سرتیپ باز نشسته لبنان مواضع نزدیکی به جنبش امل و شخص نبیه بری دارد، «الیاس البیسری» مدیر کل اداره امنیت عمومی لبنان که تا حدی مورد حمایت جریان آزاد ملی است و «نعمه افرام» رئیس کمیته ملی «اقتصاد، تجارت، صنعت و برنامه‌ریزی» و از نمایندگان پارلمان لبنان، از جمله دیگر گزینه‌هایی هستند که برای رقابت ریاست جمهوری این کشور مطرح شده‌اند اما به نظر نمی‌رسد که هیچیک شانسی برای انتخاب شدن داشته باشند.
به هر حال؛ همه نگاه‌ها به جلسه نهم ژانویه دوخته شده و اینکه آیا این بار لبنانی‌ها می‌توانند در میان چالش‌های متعدد به ویژه بعد از جنگ، از سد بزرگ بن‌بست سیاسی عبور کنند یا نه.
نظر شما